Debata trójstronna o zmianach w kodeksie pracy

13 września 2014 r. w gościem Debaty Trójstronnej w TVP był Krzysztof Małecki, członek Prezydium Forum Związków Zawodowych.
Tematyka dotyczyła zmian w przepisach Kodeksu pracy w zakresie umów na czas określony, a w szczególności czasu ich obowiązywania i okresów ich wypowiedzenia.

Obecnie na umowach terminowych zatrudnionych jest około 3,5 mln Polaków. Według Państwowej Inspekcji Pracy 13 proc. umów na czas określony zawieranych jest na okres przekraczający pięć lat, a 27 proc. na co najmniej trzy lata, zdarzają się jednak i takie przypadki, tego typu umowy zawierane są nawet na dwadzieścia lat. Rząd pracuje nad zmianami w Kodeksie pracy, które mają na celu skrócenie trwania umów na terminowych, wydłużeniem okresów wypowiedzenia. Regulacje mają też dotyczyć uzasadniania wypowiedzenia umów na czas określony oraz obowiązku konsultacji ze związkami zawodowymi.

Związki zawodowe od lat wnoszą o ograniczenie czasu trwania tego typu umów. Podkreślają, że umowy na czas określony nie gwarantują stabilizacji zatrudnienia. Pracodawcy chcą elastycznych uregulowań, które maja według nich przeciwdziałać bezrobociu i rozszerzaniu szarej strefy. Przepisy trzeba zmienić, ponieważ wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 13 marca 2014 r. oraz postępowanie Komisji Europejskiej wymaga od państwa polskiego przestrzegania prawa międzynarodowego i dyrektywy Rady Unii Europejskiej z 1999 r.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej reprezentował wiceminister pracy i polityki społecznej Radosław Mleczko. Umowy terminowe same w sobie nie są złe, złe są natomiast praktyki pracodawców, którzy zastępują umowami terminowymi umowy, które powinny być zawarte na czas nieokreślony, co powoduje nieuczciwą konkurencję.

Jak podkreślał przedstawiciel Forum Związków Zawodowych, „ FZZ nie przychyla się do stanowiska 36. miesięcy. Nasza centrala już w stanowisku z dnia 15 czerwca 2012 r. pisała o ograniczeniu czasu trwania umów na czas określony maksymalnie do 24. miesięcy. Długie okresy tych umów totalnie destabilizują życie zawodowe pracowników: poprzez brak stabilności zatrudnienia, pozyskania kredytu mieszkaniowego tak zatrudnionych pracowników, czy możliwość dwutygodniowego wypowiedzenia tych umów. Przed zmianami obecnie obowiązującymi wystarczyła trzymiesięczna umowa na okres próbny, a następnie dwunastomiesięczna na czas określony, aby pracownik wdrożył się do pracy.”

Minister Mleczko zapewnił, że w projekcie rządowym doprecyzowana zostanie liczba umów na czas określony w limicie 36. miesięcy. Ponadto, zmianie ulegnie, obchodzony dziś przez pracodawców, okres jednego miesiąca między drugą umową terminową, a trzecią, która powinna być już umową na czas nieokreślony. Praktyka europejska wskazuje w tym wypadku okres aż 6. miesięcy, a należy się zastanowić nawet nad jej zniesieniem.

„FZZ jest za likwidacją miesięcznej przerwy między drugą a trzecią umową na czas określony, ponieważ pracodawcy bez względu na to czy będzie to okres 3. miesięcy, czy 6. miesięcy, będą starali się ją obejść zatrudniając pracowników np. na umowy cywilno-prawne”.

Pracodawcy podkreślali, że zmiany te spowodują usztywnienie rynku pracy i ograniczą decyzyjność pracodawców, co może poprowadzić do większego wykorzystywania umów cywilno-prawnych i wzrostu szarej strefy.

Według ministra Mleczki katalog sytuacji uzasadniających stosowanie umów terminowych jest możliwy do określenia np. na zastępstwo, czy określone terminowe zlecenie. Minister zaapelował do przedstawicieli związków zawodowych o zawieszenie nieobecności w Komisji Trójstronnej i przedyskutowanie tej sprawy w Zespole Problemowym Komisji Trójstronnej ds. prawa pracy, nawet w najbliższym tygodniu.

Przedstawiciel FZZ odpowiadając na apel ministra mówił, że na rozmowy w Zespole prawa pracy nie przyjdzie, ponieważ dialog społeczny w Komisji Trójstronnej został zawieszony. „Po otrzymaniu projektu zmian jesteśmy gotowi rozmawiać z Panem Ministrem, jednak nie w ramach Komisji Trójstronnej, uznając to ciało za nieefektywne” – komentował Krzysztof Małecki.

W drugiej części uczestnicy debaty skupili się na okresach wypowiedzenia umów na czas określony. Pracodawcy chcą połączenia tej dyskusji z okresami wypowiedzeń umów na czas nieokreślony, które według nich są tak rygorystyczne, że zniechęcają do stosowania tych umów. Organizacje pracodawców chcą większej elastyczności stosunków pracy, wydłużenia umowy na okres próbny do sześciu miesięcy. Ich zdaniem umowy na czas próbny i czas wykonywania określonej pracy powinny być wypowiadane. Minister Mleczko widzi konieczność całościowego uregulowania wszystkich rodzajów umów o pracę. Okres wypowiedzenia powinien zależeć od stażu pracy.

Przedstawiciel Forum Związków Zawodowych podkreślał, że niebezpiecznie pracodawcy idą w kierunku dostosowywania okresów wypowiedzenia umów na czas nieokreślonych do okresów wypowiedzenia umów terminowych, choć wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 13 marca 2014 r. idzie w innym kierunku i dostosowanie okresu wypowiedzenia trzymiesięcznego dla umów które trwają trzy lata, a przy zatrudnieniu co najmniej sześciu miesięcy to jednomiesięczny okres wypowiedzenia.

Minister Radosław Mleczko zapowiedział, że szczegóły projektu zmian w Kodeksie pracy dotyczącym umów na czas określony zaprezentowane zostaną w najbliższym czasie. Przyznał, że liczy na spotkanie robocze z partnerami społecznymi poświęcone tej tematyce.

Przypomnijmy, że reprezentatywne organizacje związkowe mają wspólne pisemne stanowisko w tej sprawie, stanowisko takie mają również reprezentatywne organizacje pracodawców.